By
Ποινικές, πειθαρχικές αλλά και πολιτικές ευθύνες περιλαμβάνει το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για την υπόθεση Takata, ωστόσο ο νυν Υπουργός Μεταφορών, Αλέξης Βαφεάδης, δεν συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πολιτικά πρόσωπα στα οποία αποδίδονται ευθύνες.
Ο Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου και μέλος της Ερευνητικής Επιτροπής, Μιχάλης Βορκάς, ερωτηθείς κατά τη διάρκεια της ραδιοφωνικής εκπομπής «ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΕΙΔΗΣΕΩΝ» για ποιο λόγο δεν αποδόθηκαν ευθύνες στον κ. Βαφεάδη, εξήγησε πως πρόκειται για έναν Υπουργό που ανέλαβε καθήκοντα τον Φεβρουάριο του 2023, και κλήθηκε να διαχειριστεί μια κατάσταση με χαρακτηριστικά χάους, την οποία έπρεπε να θέσει υπό έλεγχο. Υπογράμμισε ότι «για να μπορέσει να τη διαχειριστεί, ήταν απαραίτητο πρώτα να ενημερωθεί, να ληφθούν αποφάσεις και να πραγματοποιηθούν διαδοχικές συσκέψεις — ενέργειες που δεν είχαν γίνει για μία δεκαετία από τους προκατόχους του». Ο κ. Βορκάς συμπλήρωσε πως διαπιστώθηκε ότι ο συγκεκριμένος Υπουργός προχώρησε σε κινήσεις, ενδεχομένως με κάποια καθυστέρηση σε ορισμένα σημεία, ωστόσο δεν είναι δυνατόν να του αποδοθεί το ίδιο εύρος ευθυνών με εκείνο των προηγούμενων.
Οι ευθύνες
Σύμφωνα με το περιεχόμενο του πορίσματος της Ερευνητικής Επιτροπής, εντοπίζονται ποινικές, πειθαρχικές και πολιτικές ευθύνες. Στο επίκεντρο της έρευνας τέθηκαν τρεις υπουργοί που διατέλεσαν σε αξίωμα την περίοδο 2013-2014, καθώς και γενικοί διευθυντές του τότε Υπουργείου Συγκοινωνιών (και μετέπειτα Μεταφορών), όπως επίσης και δημόσιοι λειτουργοί σε κρατικές υπηρεσίες, μεταξύ των οποίων και το Τμήμα Οδικών Μεταφορών (ΤΟΜ), κατά την ίδια χρονική περίοδο. Αν και για τους τρεις υπουργούς η Επιτροπή εντοπίζει αποκλειστικά πολιτικές ευθύνες, δεν ισχύει το ίδιο για τους γενικούς διευθυντές και λειτουργούς του ΤΟΜ, καθώς η αξιολόγηση οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ενδέχεται να προκύπτουν σοβαρές ποινικές και πειθαρχικές ευθύνες.
Η ερευνητική διαδικασία κάλυψε την περίοδο 2013-2023, με κομβικό έτος το 2017, όταν το ΤΟΜ αφαίρεσε —μέσω εγκυκλίου— την ευθύνη των ανακλήσεων μεταχειρισμένων οχημάτων από τρίτες χώρες από τους Διανομείς Καινούργιων Οχημάτων. Η συγκεκριμένη εγκύκλιος, την οποία υπέγραψε τότε διευθυντικό στέλεχος του Υπουργείου Μεταφορών, αποτέλεσε σημείο αναφοράς στις αποκαλύψεις για την υπόθεση. Οι διαπιστώσεις της Ερευνητικής Επιτροπής δείχνουν, κατ’ αρχήν, προς άρθρα του ποινικού κώδικα που αφορούν αδικήματα όπως κατάχρηση εξουσίας, πρόκληση θανάτου λόγω αλόγιστης ή απερίσκεπτης πράξης, καθώς και σοβαρό τραυματισμό – με χαρακτηριστική αναφορά στην περίπτωση του Αλέξανδρου, θύματος προβληματικού αερόσακου Takata.
Τα πρόσωπα
Τόσο ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας όσο και ο Πρόεδρος της Ερευνητικής Επιτροπής επισήμαναν ότι πρέπει να γίνει σεβαστό το τεκμήριο αθωότητας όλων των εμπλεκομένων, μέχρι να αποφανθεί η Δικαιοσύνη. Ο κ. Χριστοδούλου, κάνοντας περιληπτική αναφορά στα πρόσωπα που εξετάστηκαν, ανέφερε πως για τρία από αυτά διαφαίνεται η διάπραξη ποινικών αδικημάτων, ενώ για άλλα πέντε προκύπτουν πειθαρχικές ευθύνες. Συνολικά, έξι ή επτά από τα οκτώ αυτά πρόσωπα ενδέχεται να αντιμετωπίζουν συνδυαστικά ποινικές και πειθαρχικές επιπτώσεις.
Ανάμεσα στα εν λόγω άτομα δεν περιλαμβάνονται πολιτικοί, καθώς σύμφωνα με τα ευρήματα της Ερευνητικής Επιτροπής, σε πολιτικό επίπεδο εντοπίστηκαν μόνο ευθύνες που αφορούν τον τομέα της πολιτικής διαχείρισης.
Οι πολιτικές ευθύνες
Παρότι η Ερευνητική Επιτροπή δεν απέδωσε ποινικές ευθύνες στους πολιτικούς προϊσταμένους των εμπλεκόμενων κρατικών υπηρεσιών, η αναφορά του Προέδρου της Επιτροπής σε κοινά νομικά χαρακτηριστικά μεταξύ της υπόθεσης Takata και εκείνης του Μαρί ενδέχεται να αποδειχθεί προάγγελος των μελλοντικών εξελίξεων, σε περίπτωση που η υπόθεση οδηγηθεί ενώπιον της Δικαιοσύνης. Η επίκληση πλήρους άγνοιας από πλευράς πολιτικών προσώπων για το ζήτημα των ελαττωματικών αερόσακων, καθώς και για τους χειρισμούς των κρατικών μηχανισμών, δεν φαίνεται να κλείνει οριστικά το κεφάλαιο των ενδεχόμενων ποινικών ευθυνών.
Πληροφορίες από τη Νομική Υπηρεσία και άλλες νομικές πηγές υποδεικνύουν ότι η αναζήτηση περαιτέρω στοιχείων για τον προσδιορισμό του εύρους των ποινικών ευθυνών θα αποτελέσει βασικό στόχο για την επόμενη φάση της διαδικασίας. Όπως σημειώνει αρμόδια πηγή, οι ποινικές έρευνες δεν θα περιοριστούν στους κρατικούς λειτουργούς, αλλά θα επιδιωχθεί η διερεύνηση της αλυσίδας πληροφόρησης για το θέμα των αερόσακων, προκειμένου να εντοπιστούν ευθύνες και σε ανώτερα επίπεδα.
