By Το μέγεθος της κρατικής μηχανής και οι απολαβές των δημοσίων υπαλλήλων στην Κύπρο αποτελούν σημαντικά ζητήματα για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), σύμφωνα με την έκθεση με τίτλο «Managing Government Employment and Compensation (Technical Assistance Report)», η οποία δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του Ταμείου την Παρασκευή 11 Απριλίου. Η έκθεση αυτή συντάχθηκε τον Νοέμβριο του 2024, δηλαδή πριν ξεσπάσει η παγκόσμια αναταραχή που προκλήθηκε από την επιβολή δασμών.
Αξίζει να σημειωθεί πως αντιπροσωπεία του ΔΝΤ επισκέφθηκε την Κύπρο από τις 17 έως τις 28 Μαρτίου 2025, με σκοπό να συζητήσει με τις τοπικές αρχές τις τρέχουσες οικονομικές εξελίξεις, τις μελλοντικές προοπτικές, τους ενδεχόμενους κινδύνους αλλά και τις προτεραιότητες της οικονομικής πολιτικής. Ακολούθησε σχετική επίσημη δήλωση.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι μισθοί στον δημόσιο τομέα της Κύπρου είναι κατά μέσο όρο 27% υψηλότεροι από εκείνους του ιδιωτικού τομέα, ακόμη και όταν συνυπολογιστούν παράγοντες όπως η ηλικία και το μορφωτικό επίπεδο. Η διαφορά αυτή αυξάνεται στο 32% για απόφοιτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και αγγίζει το 35% για υπαλλήλους άνω των 50 ετών. Επιπλέον, τονίζεται πως οι ετήσιες προσαυξήσεις στους μισθούς είναι συχνότερες και σημαντικά υψηλότερες συγκριτικά με άλλες χώρες.
Ένα ακόμη στοιχείο που ξεχωρίζει είναι η αυτόματη σύνδεση των αποδοχών με τον πληθωρισμό, πρακτική που σπάνια συναντάται διεθνώς. Το γεγονός ότι δεν παρατηρούνται προβλήματα προσλήψεων ή μαζικές αποχωρήσεις από τον δημόσιο τομέα υποδηλώνει, κατά το ΔΝΤ, ότι οι απολαβές υπερβαίνουν το επίπεδο που απαιτείται για την προσέλκυση και διατήρηση προσωπικού.
Παρόλο που το μέγεθος του κυβερνητικού εργατικού δυναμικού θεωρείται μέτριο, οι μέσες αμοιβές είναι ιδιαίτερα υψηλές. Το 2023, οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης για τους μισθούς ανήλθαν στο 12% του ΑΕΠ, ποσοστό που υπερβαίνει αυτό πολλών χωρών του ΟΟΣΑ, της ΕΕ και άλλων προηγμένων οικονομιών.
Το ΔΝΤ επισημαίνει πως για να δημιουργηθεί δημοσιονομικός χώρος, η κυβέρνηση θα πρέπει να εστιάσει στον περιορισμό της αύξησης των μισθολογικών δαπανών, περισσότερο παρά στη μείωση του αριθμού των υπαλλήλων. Αν και θα μπορούσε να εξεταστεί σταδιακή μείωση του προσωπικού μέσω της κατάργησης μη κρίσιμων θέσεων όταν αυτές μείνουν κενές, οι μεγαλύτερες δυνατότητες εξοικονόμησης εντοπίζονται στον περιορισμό της αύξησης των απολαβών.
Στο πλαίσιο αυτό, προτείνονται μέτρα όπως η αναστολή της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ), η μείωση του σχετικού συντελεστή σε λιγότερο από τα δύο τρίτα του πληθωρισμού και η επιμήκυνση του χρόνου που απαιτείται για προαγωγές μισθολογικής κλίμακας. Ως έσχατο μέτρο, το ΔΝΤ προτείνει ακόμη τη μείωση των υπερωριών ή και την κατάργηση του 13ου μισθού, αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι τέτοιες παρεμβάσεις έχουν έντονη κοινωνική και πολιτική ευαισθησία.
