By Θύματα της σύγχρονης μορφής δουλείας, η οποία μπορεί να λαμβάνει μορφή σεξουαλικής, εργασιακής ή άλλης εκμετάλλευσης έπεσαν 98 άτομα στην Κύπρο κατά την τελευταία τετραετία. Η εμπορία προσώπων γίνεται ακόμη και για σκοπούς υιοθεσίας, γάμου, επαιτείας, διάπραξης εγκλημάτων με πιο διαδεδομένη στην Κύπρο την εργασιακή και τη σεξουαλική. Γυναίκες ακολουθούν δήθεν σύντροφό τους, ο οποίος στην συνέχεια της εξωθεί στην πορνεία, συχνά υπό την επήρεια ναρκωτικών. Άτομα με αναπηρία τυγχάνουν εκμετάλλευσης για επαιτεία, αντιμετωπίζοντας βία και υποσιτισμό. Πρόκειται για στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών, το οποίο δημοσίευσε χθες το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας προσώπων και για την προστασία των θυμάτων 2023–2026.
Όπως σημειώνεται, κατά την τετραετία 2019–2022 η Αστυνομία έχει προβεί σε αναγνώριση 98 ατόμων ως θυμάτων, εκ των οποίων 24 άνδρες, 65 γυναίκες και 9 ανήλικοι. Από αυτά, 33 ήταν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, 26 εργασιακής εκμετάλλευσης, 8 καταναγκαστικού γάμου, 12 διάπραξης εγκληματικών πράξεων, 2 επαιτείας, 2 παράνομης υιοθεσίας και 15 συνδυασμένης σεξουαλικής και εργασιακής εκμετάλλευσης. Οι κύριες εθνικότητες των θυμάτων ήταν Αιγύπτιοι, Ρουμάνοι, Κύπριοι, Βούλγαροι, Καμερουνέζοι και Νεπαλέζοι. Στην εν λόγω τετραετία έχουν καταδικαστεί συνολικά 24 φυσικά πρόσωπα.
Η σεξουαλική εκμετάλλευση και η εκμετάλλευση στην εργασία αποτελούν τις πιο συνηθισμένες μορφές εμπορίας προσώπων στη χώρα μας. Κατά την τετραετία 2019–2022 καταγράφεται μείωση στην επίσημη αναγνώριση θυμάτων, παρά το γεγονός ότι οι αναφορές για πιθανά θύματα έχουν παρουσιάσει αυξητική τάση.
Ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι στην τετραετία έχει σημειωθεί αυξητική τάση στην εμπορία προσώπων με σκοπό την τέλεση εγκληματικών πράξεων. Ωστόσο, από το 2020 και μετέπειτα καταγράφεται φθίνουσα τάση αναφορικά με την εμπορία προσώπων για εργασιακή εκμετάλλευση, για τέλεση εικονικών/ καταναγκαστικών γάμων.
Σύμφωνα με υπόμνημα του υπουργείου Εσωτερικών, η εμπορία προσώπων αποτελεί ευμετάβλητο, δύσκολα ελεγχόμενο και οργανωμένο έγκλημα που διαπράττεται από άτομα ή οργανωμένα κυκλώματα εμπόρων και διακινητών. Στόχος των εμπόρων και των διακινητών είναι η εκμετάλλευση ενός ανθρώπου, κάτι που επιτυγχάνουν μέσω απειλών, βίας, εξαναγκασμού, απαγωγής, δόλου, εξαπάτησης και παραπλάνησης.
Η εκμετάλλευση έχει διάφορες μορφές, όπως εξώθηση στην πορνεία, την πορνογραφία, την επαιτεία, την πλανοδιοπώληση, την καταναγκαστική εργασία ή την εργασία κάτω από απάνθρωπες ή εξευτελιστικές συνθήκες, τον εξαναγκασμό για διάπραξη μικροαδικημάτων/ σοβαρών αδικημάτων, τον εξαναγκασμό σε γάμο, την αφαίρεση οργάνων, την παράνομη υιοθεσία, κ.τ.λ.
Τρόποι που διαπράττεται το έγκλημα
Σεξουαλική εκμετάλλευση: Με την υπόσχεση μιας καλά αμειβόμενης δουλειάς, τα άτομα έλκονται να εργαστούν ως συνοδοί, σερβιτόρες, μπαρτέντερς και στη συνέχεια αναγκάζονται να παρέχουν σεξουαλικές υπηρεσίες, όπου ελέγχονται, περιορίζεται η προσωπική τους ελευθερία, εκφοβίζονται, τους ασκείται ψυχολογική και σωματική βία και αναγκάζονται να παραδώσουν τα κέρδη στον διακινητή. Άλλος τρόπος είναι η μέθοδος του «lover boy», όπου γυναίκες ακολουθούν τον υποτιθέμενο σύντροφό τους, όπου στην πορεία ξεκινά να τις εξωθεί στην πορνεία. Συχνά, σε όλες τις πιο πάνω περιπτώσεις, χορηγούνται στα θύματα ναρκωτικές ουσίες.
Εργασιακή εκμετάλλευση: Κυρίως υπήκοοι τρίτων χωρών αφικνούνται στην Κύπρο για εργασία στον γεωργικό και κτηνοτροφικό τομέα. Τα θύματα, συχνά, δεν γνωρίζουν καλά τη γλώσσα, δεν έχουν υπογράψει κανένα συμβόλαιο και δεν γνωρίζουν τα δικαιώματά τους. Οι διακινητές δεν τους διευθετούν το καθεστώς παραμονής τους, τους κρατούν τα ταξιδιωτικά τους έγγραφα, δεν τους καταβάλλουν μισθούς, τους αφήνουν να ζουν σε άθλιες συνθήκες και σε απομονωμένες περιοχές, καλλιεργώντας τον φόβο στα θύματά τους ότι θα τους συλλάβουν οι Αρχές.
Καταναγκαστική επαιτεία: Οι δράστες αναζητούν θύματα ιδίως μεταξύ ατόμων με ειδικές ανάγκες, ατόμων με αναπηρία ή άστεγους με ορατή αναπηρία, προκειμένου να προκαλέσουν τη συμπάθεια του κόσμου. Κάτω από διάφορες απειλές, τα θύματα αναγκάζονται να ζητιανεύουν και να παραδίδουν τα χρήματα που αποκτούν στον διακινητή. Τους ασκείται έντονη ψυχική και σωματική πίεση, ζουν σε απάνθρωπες συνθήκες, δεν έχουν πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη, υποφέρουν από έλλειψη τροφής.
Εικονικός γάμος: Στόχος είναι η νομιμοποίηση της διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών στην ΕΕ μέσω γάμου με Ευρωπαίο πολίτη. Οι υπήκοοι τρίτης χώρας καταβάλλουν ψηλά ποσά ως «το αντίτιμο για μια Ευρωπαία σύζυγο». Για να πάρει πίσω τα χρήματά του, ο γαμπρός συχνά αναγκάζει τη «σύζυγο» να παρέχει σεξουαλικές υπηρεσίες για χρήματα, με αποτέλεσμα να γίνεται ο ίδιος διακινητής. Δεν αποτελεί εξαίρεση ότι εικονικοί γάμοι γίνονται με ήδη έγκυες θύματα, κάτι που αποτελεί πλεονέκτημα σε περίπτωση ενδιαφέροντος για απόκτηση διαμονής λόγω οικογενειακής επανένωσης.
38 δράσεις του Εθνικού Σχεδίου Δράσης χωρίζονται σε τέσσερις άξονες
Αναγνωρίζοντας την πολυπλοκότητα του ζητήματος και την ανάγκη σφαιρικής αντιμετώπισης της εμπορίας προσώπων μέσα από τη θεσμοθέτηση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου που να καλύπτει όλα τα επίπεδα και τις πτυχές του προβλήματος, το υπουργείο Εσωτερικών έχει καταρτίσει Εθνικό Σχέδιο Στρατηγικής και Σχέδιο Δράσης για την τριετία 2023–2026.
Το Σχέδιο περιλαμβάνει 38 δράσεις με στόχο την καλύτερη διαχείριση του προβλήματος, με κύριο γνώμονα την προστασία και τη στήριξη των θυμάτων, οι οποίες χωρίζονται σε τέσσερις πυλώνες:
>> Ενίσχυση της πρόληψης και της μείωσης των ρίσκων για θυματοποίηση. Μεταξύ άλλων περιλαμβάνει: Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών, οργανωμένων συνόλων ή ευάλωτων πληθυσμών. Εκπαιδευτικά σεμινάρια για αστυνομικούς και λειτουργούς πρώτης γραμμής. Εκπαίδευση λειτουργών ασύλου καθώς και υποδοχής αιτητών ασύλου. Προώθηση τετραψήφιας τηλεφωνικής γραμμής «1497» και της πλατφόρμας TraffickingHumanBeing.police.gov.cy. Δημιουργία και διάθεση ενημερωτικών φυλλαδίων σε διάφορες γλώσσες, τα οποία θα δίνονται στους αιτητές ασύλου. Καθορισμός εσωτερικών διαδικασιών Υπηρεσίας Ασύλου σε περίπτωση ενδείξεις για πιθανό θύμα εμπορίας. Έλεγχος ιδιωτικών γραφείων εξευρέσεως εργασίας με ετήσιες επιθεωρήσεις.
>> Καταστολή του εγκλήματος. Περιλαμβάνει ενίσχυση και εντατικοποίηση των επιχειρήσεων της Αστυνομίας. Αποτελεσματική διεξαγωγή οικονομικών ερευνών παράλληλα με την ποινική έρευνα. Δημιουργία οργανικής δομής στην Υπηρεσία Επιθεωρήσεων για ενίσχυση της στελέχωσής της.
>> Προστασία, στήριξη και επανένταξη των θυμάτων στην κοινωνία και στην αγορά εργασίας. Μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει δημιουργία Μονάδας Διαχείρισης Θυμάτων Εμπορίας Προσώπων, η οποία λειτουργεί σε παγκύπρια βάση και στεγάζεται στο Κρατικό Καταφύγιο Θυμάτων Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης. Επανένταξη θυμάτων εμπορίας μέσω εξεύρεσης εργασίας και προσφοράς υπηρεσιών απασχόλησης με στήριξη της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης. Ετοιμασία και εφαρμογή ειδικών εργαλείων αξιολόγησης πρώτων αναγκών, εισδοχής στο Καταφύγιο και ατομικό σχέδιο/ πλάνο φροντίδας και προστασίας του θύματος. Γραπτές θεσμοθετημένες διαδικασίες για σκοπούς εισδοχής και φιλοξενίας των θυμάτων. Εκπαίδευση/ επιμόρφωση λειτουργών των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας στις διαδικασίες εντοπισμού, αναφοράς, παραπομπής στην Αστυνομία κ.ά. Δημιουργία ομάδας διερμηνέων για τα θύματα. Ψυχοκοινωνική, νομική και οικονομική στήριξη και βοήθεια στα θύματα. Ετοιμασία ειδικού εργαλείου εντοπισμού πιθανών θυμάτων με σκοπό τη διασύνδεσή τους με τις αρμόδιες Υπηρεσίες.
> Συνεργασία και συντονισμός φορέων. Περιλαμβάνει επικαιροποίηση νομικού πλαισίου που διέπει την αντιμετώπιση της εμπορίας προσώπων. Μελέτη και προώθηση των απαραίτητων τροποποιήσεων στη νομοθεσία του 2014. Καθορισμό διαδικασιών για την καλύτερη συνεργασία, επικοινωνία και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ της Υπηρεσίας Ασύλου, των ΥΚΕ, της Αστυνομίας κ.ά.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Επιταχύνετε τις διαδικασίες
Στην τετραετία 2019–2022 μειώθηκαν τα αναγνωρισμένα θύματα εμπορίας, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν πληροφορίες για αύξηση των θυμάτων, διαπιστώνει το υπουργείο Εσωτερικών.
Υπενθυμίζουμε ότι πριν λίγο καιρό στην επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής, μέλη της Αστυνομίας είχαν πει ότι από το 2019 έως το 2022 έλαβαν αναφορές για 767 περιστατικά εμπορίας. Ωστόσο, σχηματίστηκαν φάκελοι μόνο για 49 υποθέσεις και καταγράφηκαν μόνο 98 θύματα. Οι καταδίκες ανήλθαν σε 24.
Πρόκειται για σταγόνα στον ωκεανό. Οι αναφορές είναι σχεδόν οκταπλάσιες. Στη Βουλή είχε διαφανεί ότι οι λειτουργοί και οι Αρχές δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτό το τσουνάμι καταγγελιών. Αυτό σημαίνει ότι πολλά θύματα μένουν στα αζήτητα.
Επίσης, σημειώθηκε ότι περνάει τόσο μεγάλο διάστημα ώστε πολλά θύματα να φεύγουν από την Κύπρο ή να μην επιθυμούν να ξανανοίξουν τις πληγές τους. Σπεύστε!
Πηγή: Philenews
