Νέα Φορολογική Μεταρρύθμιση στην Κύπρο: Προτάσεις, Οφέλη και Προβληματισμοί

Το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου παρουσίασε χθες την πρότασή του για μια νέα φορολογική μεταρρύθμιση, κατόπιν σχετικής εντολής από την Κυβέρνηση. Η μεταρρύθμιση αυτή, που έρχεται 23 χρόνια μετά την προηγούμενη, προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις, καθώς υποστηρίχθηκε από ορισμένους, ενώ άλλοι επέλεξαν να τη μελετήσουν περαιτέρω προτού τοποθετηθούν.

Σύμφωνα με οικονομολόγους και κοινωνικούς εταίρους, η πρόταση περιλαμβάνει θετικά στοιχεία αλλά και σημεία προς βελτίωση. Ένα βασικό στοιχείο που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η ενδεχόμενη επιβάρυνση από τους φόρους που αφορούν την πράσινη μετάβαση, κάτι που δεν έχει ακόμα αποσαφηνιστεί.

Κύριες Προτάσεις

1. Νέες φορολογικές κλίμακες:
   • Έως €20.500 → 0%
   • €20.501 – €30.000 → 20%
   • €30.001 – €40.000 → 25%
   • €40.001 – €80.000 → 30%
   • Άνω των €80.001 → 35%
   • Ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής (35%) ισχύει πλέον για εισοδήματα άνω των €80.000, αντί των €60.000 που ίσχυε προηγουμένως.
2. Φορολογικές εκπτώσεις για νοικοκυριά:
   • Για νοικοκυριά με συνολικό ακαθάριστο εισόδημα έως €80.000 και δύο εργαζόμενους συζύγους/συμβίους:
     • €1.000 ετήσια έκπτωση ανά γονέα για κάθε παιδί έως 19 ετών (θηλυκό) ή 21 ετών (αρσενικό).
     • €1.000 ετήσια έκπτωση ανά γονέα για κάθε φοιτητή έως 23 ετών (θηλυκό) ή 24 ετών (αρσενικό).
3. Εταιρική φορολόγηση:
   • Αύξηση του εταιρικού φόρου από 12,5% σε 15%.
   • Κατάργηση της λογιζόμενης διανομής μερισμάτων.
   • Μείωση του φόρου παρακράτησης στη διανομή πραγματικών μερισμάτων στο 5%.
4. Κίνητρα για ιδιοκατοίκηση και πράσινες επενδύσεις:
   • Εκπτώσεις στις δόσεις εξυπηρετούμενου στεγαστικού δανείου ή ενοικίου έως €1.500 ετησίως ανά σύζυγο/συμβίο.
   • Εκπτώσεις έως €1.000 ανά σύζυγο/συμβίο για πράσινες αναβαθμίσεις κατοικίας (φωτοβολταϊκά, ενεργειακή αναβάθμιση, ηλεκτρικά οχήματα κ.ά.) για έως 5 χρόνια.

Οφέλη της Μεταρρύθμισης

Η Διευθύντρια του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου, Έλενα Ανδρέου, ανέφερε ότι η μεταρρύθμιση συνεπάγεται σημαντική ελάφρυνση για τα νοικοκυριά, με μείωση του φορολογικού βάρους κατά 63%-82% για τη μεσαία τάξη. Χαρακτηριστικά, εργαζόμενος με μέσο μισθό (€28.356) και δύο παιδιά θα πληρώνει μόλις €22 φόρο ετησίως, ενώ μονογονέας με τον ίδιο μισθό δεν θα πληρώνει καθόλου φόρο.

Δημοσιονομικός Αντίκτυπος

Το κόστος των φορολογικών αλλαγών εκτιμάται ως εξής:

• €150-170 εκατ. από φυσικά πρόσωπα.
• €230-300 εκατ. από τη μείωση της αμυντικής εισφοράς.
• €220-270 εκατ. από την αύξηση του εταιρικού φόρου.
• €80-130 εκατ. από άλλες φορολογικές ρυθμίσεις.
• €50-70 εκατ. από επιστροφές ΦΠΑ/φόρου εισοδήματος.

Επόμενα Βήματα

Η πρόταση τίθεται σε δημόσια διαβούλευση για 3 εβδομάδες, προτού ακολουθήσει κυβερνητική επεξεργασία και η κατάρτιση σχετικών νομοσχεδίων, τα οποία αναμένεται να ψηφιστούν έως το τέλος του 2025, ώστε να εφαρμοστεί η μεταρρύθμιση από 1/1/2026.

Βασικά Σημεία προς Συζήτηση

1. Εύρος ωφέλειας από την αύξηση του αφορολόγητου: Παρόλο που αυξάνεται το αφορολόγητο, το 49% των εργαζομένων ήδη δεν πληρώνει φόρο εισοδήματος, γεγονός που περιορίζει τα οφέλη για αυτή την κατηγορία.
2. Έλλειψη μέτρων κατά της φοροδιαφυγής: Δεν υπήρξαν ανακοινώσεις για ενίσχυση της φοροεισπρακτικής ικανότητας του κράτους ή ποινικοποίηση της μη καταβολής φόρου εισοδήματος, όπως ισχύει για τον ΦΠΑ.
3. Απουσία μέτρων σχετικά με τον ΦΠΑ στα καύσιμα: Παρότι αναμένεται φορολογία στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης, δεν έχουν δοθεί ακόμα λεπτομέρειες.
4. Χρονοδιάγραμμα ψήφισης: Η ανάγκη ολοκλήρωσης της νομοθετικής διαδικασίας πριν το καλοκαίρι του 2025 κρίνεται κρίσιμη, καθώς το 2026 η Κύπρος αναλαμβάνει την Προεδρία της ΕΕ και ξεκινά η προεκλογική περίοδος για τις βουλευτικές εκλογές.

Αντιδράσεις των Κοινωνικών Εταίρων

• ΚΕΒΕ: Χαιρέτισε την πρωτοβουλία και τόνισε τη σημασία της ανάπτυξης της οικονομίας και της προσέλκυσης επενδύσεων.
• ΟΕΒ: Αναγνώρισε τη σημασία της κατάργησης της λογιζόμενης διανομής μερισμάτων, αλλά εξέφρασε επιφυλάξεις για την αύξηση του εταιρικού φόρου.
• ΠΕΟ: Θετική για τις φορολογικές ελαφρύνσεις, αλλά τόνισε την απουσία μέτρων για κοινωνική πολιτική και φορολόγηση του πλούτου.
• ΣΕΚ και ΔΕΟΚ: Δεν είχαν εκδώσει επίσημες ανακοινώσεις μέχρι στιγμής.

Η δημόσια συζήτηση γύρω από τη φορολογική μεταρρύθμιση αναμένεται να συνεχιστεί, με στόχο την τελική διαμόρφωση ενός δίκαιου και αποτελεσματικού φορολογικού πλαισίου.