By Το περασμένο καλοκαίρι, οι αρμόδιοι φορείς, συμπεριλαμβανομένων του Διαχειριστή Μεταφοράς, της ΑΗΚ και της ΡΑΕΚ, προειδοποιούσαν ότι η ενεργειακή επάρκεια ήταν οριακή, καλώντας τους πολίτες να περιορίσουν την κατανάλωση. Ωστόσο, μόλις την περασμένη εβδομάδα σημειώθηκαν περικοπές στην παραγωγή από φωτοβολταϊκά λόγω υπερπροσφοράς και χαμηλής ζήτησης. Παράλληλα, η πτώση της θερμοκρασίας τις τελευταίες ημέρες προκάλεσε αύξηση της ζήτησης κατά τις νυχτερινές ώρες, οδηγώντας την ΑΗΚ σε οριακές καταστάσεις.
Το βράδυ της Πέμπτης, η διαθέσιμη παραγωγή ανήλθε στα 1.087 μεγαβάτ, ενώ η ζήτηση έφτασε τα 1.000 μεγαβάτ στις 8 μ.μ. Η συνεισφορά των αιολικών πάρκων με 60-70 μεγαβάτ χάρη στους ισχυρούς ανέμους βοήθησε στην κάλυψη των αναγκών. Ακόμη πιο κρίσιμη ήταν η κατάσταση την Τετάρτη το βράδυ, καθώς μια βλάβη σε μία μονάδα θα μπορούσε να οδηγήσει σε αποσυνδέσεις χιλιάδων καταναλωτών. Επιπλέον, αρκετές μονάδες της ΑΗΚ στο Βασιλικό και τη Δεκέλεια παραμένουν ανενεργές, μειώνοντας τη διαθέσιμη ισχύ.
Ζητήματα Επάρκειας και Στρατηγικές Λύσεις
Η ΡΑΕΚ και ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου εκφράζουν την ανάγκη για την άμεση εγκατάσταση νέων συμβατικών μονάδων παραγωγής στο σταθμό της Δεκέλειας πριν από το 2029, προκειμένου να αποφευχθούν σοβαρά προβλήματα επάρκειας. Υπογραμμίζουν επίσης τον κίνδυνο ελλείψεων στο διάστημα 2025-2029, είτε λόγω τεχνικών βλαβών σε υπάρχουσες μονάδες κατά τη θερινή περίοδο είτε εξαιτίας της ανάγκης δοκιμών των μονάδων του Βασιλικού όταν τεθεί σε χρήση το φυσικό αέριο.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η ΡΑΕΚ έχει ήδη απαντήσει στον υπουργό Ενέργειας, Γιώργο Παπαναστασίου, επισημαίνοντας τη δυσκολία ακριβούς πρόβλεψης των προβλημάτων επάρκειας, λόγω της αβεβαιότητας που περιβάλλει τα ενεργειακά ζητήματα. Παράγοντες όπως η ακριβής ημερομηνία έλευσης του φυσικού αερίου, οι περιβαλλοντικοί περιορισμοί που επιβάλλει η ΕΕ, καθώς και τα τεχνικά ζητήματα που προκύπτουν στο Βασιλικό, συνιστούν σημαντικούς κινδύνους για την ενεργειακή ασφάλεια.
Το έτος 2029 είναι ορόσημο, καθώς τότε λήγει η παρέκκλιση που επέτρεψε την προσωρινή λειτουργία των έξι ατμοστροβίλων στη Δεκέλεια, οι οποίοι θεωρούνται πεπαλαιωμένοι και ρυπογόνοι. Ωστόσο, αν η χρήση φυσικού αερίου ξεκινήσει νωρίτερα, το 2026 ή 2027, η ανάγκη για απόσυρση και δοκιμές των μονάδων του Βασιλικού θα μπορούσε να επιταχύνει την ενεργειακή κρίση. Οι δοκιμές αυτές, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΑΗΚ, Γεώργιο Πέτρου, αναμένεται να διαρκέσουν από έξι μήνες έως ένα χρόνο.
Αναγκαιότητα Νέων Εγκαταστάσεων στη Δεκέλεια
Η ΡΑΕΚ έχει ήδη εγκρίνει την προσθήκη τουλάχιστον 80 μεγαβάτ στο σταθμό της Δεκέλειας μέσω αεριοστροβίλων, θέση που συμμερίζεται και ο Διαχειριστής Μεταφοράς. Αυτή η ενίσχυση κρίνεται κρίσιμη όχι μόνο για τη διατήρηση της επάρκειας, αλλά και για τη διασφάλιση της σταθερότητας του συστήματος, ώστε να αποφευχθούν κίνδυνοι αστάθειας και μπλακ άουτ.
Ένα άλλο ζήτημα που ανακύπτει αφορά τα «ρεύματα βραχυκύκλωσης», τα οποία περιορίζουν την ασφαλή διοχέτευση ενέργειας από την περιοχή Βασιλικού. Παρότι η εγκατεστημένη ισχύς στο Βασιλικό είναι υψηλή, πρακτικά δεν μπορούν να διοχετευθούν στο δίκτυο περισσότερα από 820 μεγαβάτ. Η λειτουργία νέων μονάδων στη Δεκέλεια θα βοηθήσει στην εξισορρόπηση του συστήματος, μειώνοντας την εξάρτηση από το Βασιλικό.
Δυσπιστία για την Αποθήκευση Ενέργειας
Οι προοπτικές αξιοποίησης φωτοβολταϊκών και συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας δεν θεωρούνται επαρκείς λύσεις για την κάλυψη των μελλοντικών αναγκών. Παρά τις περικοπές στην παραγωγή από φωτοβολταϊκά κατά τους χειμερινούς και ανοιξιάτικους μήνες λόγω χαμηλής ζήτησης, η συνεχής αδειοδότηση νέων φωτοβολταϊκών και αποθηκευτικών μονάδων δεν εγγυάται αύξηση της χρήσιμης παραγωγής στο δίκτυο. Επίσης, οι χρονοβόρες διαδικασίες και τα τεχνικοοικονομικά εμπόδια καθιστούν αμφίβολη τη δυνατότητα εγκατάστασης αποθήκευσης σε χρόνο που να συμβάλει ουσιαστικά στην ενεργειακή επάρκεια.
Το Υπουργείο Ενέργειας εξετάζει το ενδεχόμενο εγκατάστασης συστήματος αποθήκευσης 160 μεγαβατωρών αντί των αεριοστροβίλων στη Δεκέλεια, ωστόσο αυτή η επιλογή δεν φαίνεται να βρίσκει σύμφωνη τη ΡΑΕΚ ή τον Διαχειριστή Μεταφοράς. Ωστόσο, υπάρχει θετικό κλίμα για την εγκατάσταση ενός κεντρικού αποθηκευτικού συστήματος υπό τη διαχείριση του ΔΣΜΚ, το οποίο θα βοηθούσε στη σταθεροποίηση του συστήματος και στον περιορισμό των περικοπών από φωτοβολταϊκά.
Αποφάσεις και Προσφορές για τους Αεριοστρόβιλους
Ο πρόεδρος της ΑΗΚ, Γεώργιος Πέτρου, ανέφερε ότι οι προσφορές για την εγκατάσταση αεριοστροβίλων στη Δεκέλεια βρίσκονται υπό αξιολόγηση. Οι αποφάσεις θα ληφθούν σε συνεννόηση με το Υπουργείο Ενέργειας και με βάση τις εισηγήσεις της ΡΑΕΚ και του Διαχειριστή Μεταφοράς.
Η ΑΗΚ είχε προϋπολογίσει τη δαπάνη για 80 μεγαβάτ στα 80 εκατ. ευρώ, αλλά οι προσφορές που λήφθηκαν ήταν σημαντικά υψηλότερες: 107 εκατ. ευρώ από την ελληνική ΤΕΡΝΑ (Siemens), 137 εκατ. ευρώ από την AVACS (Siemens) και 148 εκατ. ευρώ από την ΤΕΡΝΑ (General Electric). Επιπλέον, εκκρεμεί η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το αν η απόσβεση των γεννητριών μπορεί να καλυφθεί μέσω των Υπηρεσιών Δημόσιας Ωφέλειας (ΥΔΩ), επιβαρύνοντας όλους τους καταναλωτές.
Το ενεργειακό μέλλον της Κύπρου βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή και οι αποφάσεις που θα ληφθούν τους επόμενους μήνες θα καθορίσουν τη σταθερότητα και την επάρκεια του ηλεκτρικού συστήματος τα επόμενα χρόνια.
