By
Σοβαρό πλήγμα στη φήμη και αξιοπιστία της Κυπριακής Δημοκρατίας αποτέλεσε πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), το οποίο διαπίστωσε ότι παραβιάστηκαν βασικά δικαιώματα της Ν.Τ., καταγγέλλουσας υπόθεση φερόμενου βιασμού από πολιτικό πρόσωπο. Η απόφαση ανέδειξε σοβαρές ελλείψεις στη νομοθεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας ως προς την εφαρμογή της ευρωπαϊκής Οδηγίας 2012/29/ΕΕ.
Η Οδηγία, που θεσπίζει ελάχιστα πρότυπα για τα δικαιώματα των θυμάτων εγκληματικότητας, περιλαμβάνει ρητές πρόνοιες για το δικαίωμα ενημέρωσης σχετικά με την απόφαση μη άσκησης δίωξης, καθώς και για το δικαίωμα επανεξέτασης της απόφασης από τις αρμόδιες αρχές. Ωστόσο, η εναρμονιστική νομοθεσία της Κύπρου, όπως ψηφίστηκε το 2016 και τροποποιήθηκε το 2022, δεν περιλαμβάνει καμία πρόνοια που να διασφαλίζει αυτά τα δικαιώματα.
Απόφαση χωρίς έλεγχο και χωρίς ενημέρωση
Η υπόθεση ξεκίνησε με την καταγγελία της Ν.Τ. για βιασμό, μετά την οποία η Αστυνομία εισηγήθηκε ποινική δίωξη, την οποία αποδέχθηκε και η Νομική Υπηρεσία. Ωστόσο, τον Δεκέμβριο του 2021, ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, Σάββας Αγγελίδης, αποφάσισε να διακόψει τη δίωξη επικαλούμενος νέα στοιχεία.
Η απόφαση αυτή, λόγω των ελλείψεων της κυπριακής νομοθεσίας, δεν μπορούσε να ελεγχθεί από άλλη Αρχή, ούτε υπήρξε επαρκής ενημέρωση προς την παραπονούμενη. Η Ν.Τ. επιχείρησε επανειλημμένα να λάβει επίσημη ενημέρωση, ωστόσο οι Αρχές απάντησαν αόριστα ή και καθόλου.
Απόσπασμα από την απόφαση του ΕΔΑΔ:
«Στις 3 Δεκεμβρίου 2021, ο δημόσιος κατήγορος ενημέρωσε την προσφεύγουσα τηλεφωνικώς για την απόφαση να παύσει η ποινική δίωξη.»
«Στις 27 Δεκεμβρίου 2021, η προσφεύγουσα ζήτησε αντίγραφο της απόφασης του Γενικού Εισαγγελέα… και να πληροφορηθεί τους λόγους της απόφασης αυτής. Ζήτησε, επίσης, να επανεξεταστεί η απόφαση.»
«Με επιστολή της 4ης Ιανουαρίου 2022, ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας απάντησε ότι η ανωτέρω απόφαση είχε κοινοποιηθεί… και ότι η δίωξη παύθηκε κατόπιν επανεξέτασης των αποδεικτικών στοιχείων.»
«Με επιστολή της 21ης Φεβρουαρίου 2022… το αίτημα της προσφεύγουσας για αντίγραφο του φακέλου της υπόθεσης απορρίφθηκε.»
Η κατάσταση οδήγησε την παραπονούμενη να προσφύγει στο ΕΔΑΔ, το οποίο τον Σεπτέμβριο του 2022 κάλεσε τις κυπριακές Αρχές να παραδώσουν τον φάκελο της υπόθεσης, επισημαίνοντας ότι δεν είχε διασφαλιστεί η ενημέρωση και η δυνατότητα επανεξέτασης, όπως προβλέπει η ευρωπαϊκή Οδηγία.
Αντίδραση Αστυνομίας
Μετά από τη δημοσιότητα που πήρε η υπόθεση, η Αστυνομία Κύπρου προέβη σε επίσημη ανακοίνωση:
«Η Αστυνομία εισηγήθηκε την ποινική δίωξη, θέση που έγινε αποδεκτή από τη Νομική Υπηρεσία. Νέα δεδομένα προέκυψαν ενόσω η υπόθεση βρισκόταν ενώπιον Δικαστηρίου και εξετάστηκαν κατόπιν οδηγιών της Νομικής Υπηρεσίας. Η τελική απόφαση ανήκει αποκλειστικά στη Νομική Υπηρεσία.»
Νομικό κενό και πολιτική ευθύνη
Το άρθρο 11 της Οδηγίας 2012/29/ΕΕ είναι ξεκάθαρο: Τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίζουν ότι τα θύματα έχουν το δικαίωμα επανεξέτασης απόφασης μη δίωξης και ενημερώνονται χωρίς καθυστέρηση.
Η κυπριακή νομοθεσία, παρ’ όλη την εναρμόνιση, δεν κατοχυρώνει αυτά τα δικαιώματα ρητά, αφήνοντας εκτεθειμένα τα θύματα σοβαρών αδικημάτων. Η υπόθεση Ν.Τ. δεν αποτελεί μόνο προσωπική τραγωδία, αλλά και θεσμικό σκάνδαλο, που εκθέτει τη Βουλή, τη Νομική Υπηρεσία και συνολικά την Κυπριακή Δημοκρατία ενώπιον του ευρωπαϊκού δικαίου και της διεθνούς κοινής γνώμης.
