By Αν ακούγοντας τη λέξη «μαρμότα» το πρώτο πράγμα που σας έρχεται στο μυαλό είναι ο Bill Murray παγιδευμένος σε έναν σουρεαλιστικό αλλά ξεκαρδιστικό εφιάλτη, δεν είστε οι μόνοι.
Η ταινία Ημέρα της Μαρμότας (Groundhog Day) που κυκλοφόρησε πριν από περίπου 32 χρόνια άφησε το στίγμα της στον κινηματογράφο ως μια από τις καλύτερες κωμωδίες όλων των εποχών. Κατάφερε όμως και κάτι άλλο: έκανε γνωστό εκτός των συνόρων ΗΠΑ και Καναδά το ομώνυμο τρωκτικό, που σύμφωνα με μια αμερικανική παράδοση έχει την ικανότητα να «προβλέπει» τον ερχομό της άνοιξης.
Η ταινία αφηγείται την ιστορία ενός κυνικού τηλεοπτικού μετεωρολόγου που φτάνει σε μια μικρή πόλη της Πενσιλβάνια για ένα ρεπορτάζ σχετικά με τον Punxsutawney Phil, τη διάσημη μαρμότα που ζει κοντά στο δημαρχείο. Κατά την επίσκεψή του εκεί, o Phil Connors (τον οποίο υποδύεται ο Bill Murray) παγιδεύεται σε ένα χρονικό παράδοξο, ζώντας ξανά και ξανά την ίδια μέρα.
Μία από τις εμπειρίες που βιώνει σε «λούπα» ο πρωταγωνιστής μας είναι το εθιμοτυπικό ξύπνημα της εν λόγω μαρμότας από τη χειμερία νάρκη της. Σύμφωνα με την παράδοση, εάν ο Punxsutawney Phil βγει από τη φωλιά του στις 2 Φεβρουαρίου, δει τη σκιά του και επιστρέψει σ’ αυτήν, τότε ακολουθούν ακόμα έξι εβδομάδες χειμώνα. Αν πάλι δεν τη δει, τότε η άνοιξη βρίσκεται κοντά.
Το φεστιβάλ του Punxsutawney που παρουσιάζεται στην ταινία είναι το πιο γνωστό, ωστόσο το έθιμο τηρείται και σε άλλες πόλεις των ΗΠΑ και του Καναδά, με διαφορετικές – λιγότερο διάσημες – μαρμότες. Πώς απέκτησαν όμως αυτά τα χαριτωμένα ζώα τη φήμη «μετεωρολόγου»; Υπάρχει άραγε αλήθεια πίσω από την πεποίθηση ότι οι μαρμότες μπορούν να προβλέπουν τον καιρό;
Η αλήθεια πίσω από τον μύθο
Το έθιμο της Ημέρας της Μαρμότας έχει τις ρίζες του στη Γερμανία, όπου όμως τον ρόλο του «προαγγέλου της άνοιξης» κατείχε ένα διαφορετικό ζωάκι, ο ασβός. Η παράδοση «ταξίδεψε» τη δεκαετία του 1880 στις ΗΠΑ, όπου έγινε και το… recasting, αφού οι ασβοί δεν ήταν διαδεδομένοι στις ανατολικές πολιτείες.
Οι μαρμότες πέφτουν σε χειμερία νάρκη στα τέλη Οκτωβρίου, αφού προηγουμένως καταναλώσουν μεγάλες ποσότητες τροφής. Αυτό είναι απαραίτητο, αφού για τους επόμενους μήνες θα πρέπει να επιβιώσουν μόνο με τα αποθέματα του λίπους τους. Κατά τη χειμερία νάρκη, ο καρδιακός ρυθμός αυτών των ζώων «πέφτει» (από 80 χτύπους το λεπτό σε 5), η θερμοκρασία του σώματός τους μειώνεται και ο μεταβολισμός τους επιβραδύνεται θεαματικά. Όταν τελικά αναδύονται από τις φωλιές τους, στα τέλη Φεβρουαρίου ή τις αρχές Μαρτίου, έχουν χάσει μόνο το 1/4 του σωματικού τους βάρους.
Σύμφωνα με τον ιστότοπο του οργανισμού National Wildlife Federation, ορισμένες αρσενικές μαρμότες «ξυπνούν» πράγματι νωρίτερα από το κανονικό. Αυτό γίνεται για να αποκτήσουν το «προβάδισμα» την εποχή αναπαραγωγής τους, εντοπίζοντας όσο το δυνατόν νωρίτερα λαγούμια θηλυκών με τα οποία θα ζευγαρώσουν. Το διάστημα εκείνο μπορεί να επισκεφθούν αρκετές φωλιές πιθανών συντρόφων, ώστε να υπάρξει μια… πρώτη γνωριμία, που θα τους ευνοήσει μετέπειτα σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους.
Αν και η θερμοκρασία του αέρα και του εδάφους παίζει σίγουρα ρόλο στην απόφαση αυτών των ζώων να βάλουν τέλος στον πολύμηνο «ύπνο» τους, το πρόωρο ξύπνημα έχει να κάνει περισσότερο με το αναπαραγωγικό τους ένστικτο παρά με τον ερχομό της άνοιξης. Εξάλλου, έρευνες έχουν δείξει ότι η επιτυχία των «προβλέψεων» της πιο διάσημης μαρμότας, του Punxsutawney Phil, είναι μάλλον χαμηλή. Σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα των τελευταίων δεκαετιών, η ακρίβειά τους υπολογίζεται περίπου στο 35–40%, μια επίδοση χειρότερη κι από αυτή που θα αναμενόταν από τυχαία πρόβλεψη.
Οι πιο συνηθισμένοι ήχοι άγριων ζώων που μπορεί να ακούσετε στο δάσος
Δεν είναι υποχρεωτικό να ζείτε μέσα στο δάσος για να γνωρίσετε τους ήχους που κάνουν τα ζώα που ζουν μέσα στο παραμυθένιο αυτό οικοσύστημα.
Ενδιαφέροντα facts για τις μαρμότες
Πέρα από τη φήμη του «μετεωρολόγου» που δεν φαίνεται να έχει επιστημονική βάση, οι μαρμότες διαθέτουν πολλά ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά, που πολλοί μπορεί να μην γνωρίζουν. Ακολουθούν ορισμένα από αυτά.
– Αν και περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους στο έδαφος, μπορούν να σκαρφαλώνουν σε δέντρα με εντυπωσιακή ευλυγισία.
– Σκάβουν περίτεχνα λαγούμια που μπορεί να φτάσουν σε μήκος τα 9 μέτρα και περιλαμβάνουν πολλαπλές εισόδους, δωμάτια και ακόμα και… τουαλέτες. Αυτές οι υπόγειες φωλιές χρησιμοποιούνται συχνά από άλλα ζώα κατά τη χειμερία νάρκη τους.
– Οι «ανασκαφές» των μαρμοτών, κατά τις οποίες μετακινούνται τεράστιες ποσότητες χώματος, έχουν φέρει στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις στην καταγεγραμμένη ιστορία των ΗΠΑ.
– Οι μαρμότες είναι μοναχικά ζώα και γενικά αποφεύγουν τους ανθρώπους. Ωστόσο, σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να επιτεθούν σε όσους τους ενοχλούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το πάθημα του δημάρχου της πόλης Sun Prairie, που το 2015 εισέπραξε μια δαγκωνιά στο αφτί όταν ζήτησε την πρόβλεψη του ντόπιου «μετεωρολόγου», Jim the Groundhog.
– Αν και ο μύθος θέλει τον Punxsutawney Phil να είναι αθάνατος και να επιβιώνει από τα τέλη του 19ου αιώνα χάρη σε ένα μαγικό ελιξήριο νεότητας, η αλήθεια είναι πως οι μαρμότες ζουν το πολύ 15 χρόνια στη φύση. Επομένως, ο χαριτωμένος Phil είναι στην πραγματικότητα ένας ρόλος που έχουν υποδυθεί πολλές μαρμότες, αν και αυτό δεν πρόκειται να το παραδεχτούν ποτέ οι ντόπιοι «φύλακες» των μυστικών του.
– Η οργάνωση Peta για την προστασία των ζώων έχει εκφράσει επανειλημμένα ανησυχίες για το έθιμο που τηρείται σε πολλές πόλεις των ΗΠΑ, καλώντας την κατάργησή του. Το σκεπτικό της είναι ότι, τόσο ο Phil όσο και άλλες ντροπαλές μαρμότες, υπόκεινται μια φορά τον χρόνο σε μια ιδιαίτερα στρεσογόνα διαδικασία, με πλήθος κόσμου, φλας και κάμερες, με αποτέλεσμα να ταλαιπωρούνται αναίτια.
Protothema.gr
