By *του Νεκτάριου Μαρκέτου
Η έννοια της «πολιτικής ευθύνης» είναι συχνά φορτισμένη με αρνητικές προεκτάσεις, ειδικά όταν σχετίζεται με σκάνδαλα ή καταστροφές. Αν και οι πολιτικοί ενδέχεται να διακηρύσσουν την ανάγκη για πολιτική ευθύνη, η πραγματικότητά της σπάνια αποτυπώνεται στις πράξεις τους: οι περισσότεροι πολιτικοί είναι γρήγοροι να αποποιηθούν των ευθυνών και να επιρρίψουν τις ευθύνες σε άλλους. Η ερώτηση είναι ποιοι κανόνες και αξίες κατευθύνουν τις πολιτικές αποφάσεις και πώς μπορεί η ευθύνη να καταστεί περισσότερο από μια ηθική εκφώνηση ή προσωρινό πολιτικό όφελος.
Ο όρος «ευθύνη» αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτικής συζήτησης. Αναρωτηθείτε όμως τι σημαίνει για εσάς ο όρος «πολιτική ευθύνη»—δεν είναι κάτι τόσο απλό, σωστά; Συχνά, η «ευθύνη» συλλαμβάνεται με αρνητικό φορτίο και χρησιμοποιείται κυρίως σε περιπτώσεις πολιτικών σκανδάλων, ως εργαλείο επιρροής από τους πολιτικούς αντιπάλους. Στη δημόσια συζήτηση, η απαίτηση πολιτικής ευθύνης αντικατοπτρίζει τη δυσαρέσκεια για τις συνέπειες ορισμένων πολιτικών αποφάσεων σε κρίσιμες στιγμές.
Τι όμως σημαίνει πραγματικά η πολιτική ευθύνη; Ποιες είναι οι επιπτώσεις της και ποιος μπορεί να την τεκμηριώσει; Είναι ο όρος αυτός κάτι περισσότερο από απλός σλόγκαν, ή αποτελεί και παρηγοριά για τους δυσαρεστημένους πολίτες; Ναι, μπορεί να έχει και αυτές τις διαστάσεις.
Συνήθως, οι απλοί πολίτες, σε περιπτώσεις μεγάλων σκανδάλων ή κρίσεων, κατηγορούν τους πολιτικούς για ανεύθυνη συμπεριφορά και απαιτούν να αναλάβουν πλήρως τις ευθύνες για τις πράξεις και τις παραλείψεις τους. Παρ’ όλα αυτά, σπάνια ακούμε από τους πολιτικούς—είτε κυβερνώντες είτε αντιπολιτευόμενους—να αναλαμβάνουν πραγματικά την ευθύνη τους, όχι απλώς στα λόγια αλλά στην πράξη.
Στην πρώτη τους αντίδραση, οι κυβερνώντες συχνά αρνούνται κάθε ευθύνη, λέγοντας: «Όλοι ευθύνονται, εκτός από εμένα». Χρησιμοποιούν αξιοθρήνητα επιχειρήματα για να διαψεύσουν τις υποχρεώσεις τους, ισχυριζόμενοι ότι ενεργούν με «ευθύνη» προς το κράτος και την κοινωνία. Πώς όμως πρέπει να στηρίζονται οι πολιτικές ενέργειες και οι αποφάσεις ενός πολιτικού; Δεν υπάρχει ένας καθιερωμένος κώδικας συμπεριφοράς για αυτούς.
Αυτές οι σκέψεις έρχονται στο μυαλό του καθενός, με τα όσα κωμικοτραγικά τεκταίνονται στο θέμα με τους αερόσακους Takata. Η υπόθεση των αερόσακων Takata είναι μια πικρή υπενθύμιση των κινδύνων που ελλοχεύουν όταν η κερδοσκοπία και η ανεύθυνη διαχείριση επικρατούν έναντι της δημόσιας ασφάλειας. Διότι οι εμπειρογνώμονες και οι “αρμόδιοι” εκεί στο Υπουργείο Συγκοινωνιών δεν πιστεύω ότι δεν γνώριζαν για τις ανακλήσεις οχημάτων παγκοσμίως λόγω των Takata από το 2008 και την Ευρωπαϊκή οδηγία του 2018 εκτός και αν αυτή διαγράφηκε από τους server που πλημμύρισαν στο υπόγειο του Υπουργείου Οικονομικών.
Επομένως, το κρίσιμο ερώτημα είναι αν και ποιοι κανόνες πρέπει να εφαρμοστούν. Πώς πρέπει ένας πολιτικός να θεμελιώνει τις πολιτικές του ενέργειες και αποφάσεις; Η πολιτική ευθύνη δεν αφορά αποκλειστικά στενές σχέσεις με επιχειρηματίες ή προσωρινά οφέλη για έναν πολιτικό· απευθύνεται σε όλους τους πολίτες.
Αγαπητέ κ. Βαφεάδη όσο περνά ο καιρός και δεν δίνονται απτές λύσεις και όχι διατάγματα για το τεράστιο μπάχαλο, η οργή θα ξεχειλίζει.
Όπως έλεγε και ο Πλάτων, «μια από τις τιμωρίες που δεν καταδέχεσαι να ασχοληθείς με την πολιτική είναι ότι καταλήγεις να σε κυβερνούν οι κατώτεροί σου»!
Ο Νεκτάριος Μαρκέτος είναι δημοσιογράφος.
